اختلال بیش فعالی یا ADHD چیست؟
اختلال بیش فعالی یا ADHD یک اختلال عصبی رشدی است که با اختلال عملکرد اجرایی و علائمی همچون نقص در توجه و تمرکز، بی‌احتیاطی، بیش‌فعالی و تکانشگری که فراگیر، مخرب و در عین حال برای سن فرد غیرطبیعی هستند مشخص می‌شود.
علائم اصلی اختلال بیش فعالی یا ADHD
اختلال بیش فعالی یا ADHD یک اختلال عصبی است که با مجموعه ای از علائم مشخص می‌شود. این علائم معمولاً از کودکی شروع می‌شوند و می‌توانند در طول زندگی فرد ادامه پیدا کنند. همچنین علائم اصلی اختلال بیش فعالی یا ADHD به سه دسته تقسیم می‌شوند:
-
کم‌توجهی
مشکل در تمرکز روی یک کار
حواس‌پرتی آسان
فراموش‌کاری زیاد
مشکل در گوش دادن به دیگران
مشکل در سازماندهی کارها
از دست دادن وسایل شخصی
مشکل در دنبال کردن دستورالعمل‌ها
-
بیش‌فعالی
بی‌قراری و تحرک بیش از حد
مشکل در آرام نشستن
دویدن و بالا و پایین پریدن در موقعیت‌های نامناسب
مشکل در ساکت ماندن
صحبت کردن بیش از حد
-
تکانشگری
مشکل در انتظار نوبت
پریدن به وسط صحبت دیگران
تصمیم‌گیری عجولانه بدون فکر کردن به عواقب آن
انواع اختلال بیش فعالی یا ADHD
اختلال بیش فعالی در سه نوع اصلی طبقه بندی می‌شود:
نوع کم‌توجه: علائم اصلی کم‌توجهی در این نوع غالب است. که کودکان مشکل تمرکز و حواسشان به راحتی پرت می‌شود و کودکانی که اختلال بیش فعالی یا ADHD فراموش کار هستند.
نوع بیش‌فعالی/تکانشگری: کودکانی که این نوع اختلال بیش فعالی یا ADHD دارند بسیار فعال و بی‌قرار و به طور مداوم در حال حرکت هستند و به راحتی عصبانی می‌شوند و همچنین در نشستن و در انتظار نوبت مشکل دارند.
نوع ترکیبی: ترکیبی از هر دو نوع بالا است و این نوع از اختلال بیش فعالی یا ADHD با بزرگ تر شدن، برخی از علائم ممکن است تغییر کنند یا کمتر مشخص شوند و در عملکرد تحصیلی، اجتماعی یا کاری فرد اختلال ایجاد می‌کند.
علل اختلال بیش فعالی یا ADHD
علت دقیق اختلال بیش فعالی یا ADHD هنوز مشخص نیست، اما عوامل زیر نقش مهمی دارند:
ژنتیک: وراثت‌پذیری قوی‌ترین عامل خطر برای ADHD است.
عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم در دوران بارداری، آسیب‌های مغزی و برخی عفونت‌ها ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.
اختلالات عصبی: این اختلال در فعالیت‌ها موجب انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز، مانند دوپامین و نورآدرنالین، می‌تواند نقش داشته باشد.
مشکلات ناشی از اختلال بیش فعالی یا ADHD در کودکان
اختلال بیش فعالی یا ADHD می‌تواند چالش‌های بسیاری را برای کودکان مبتلا به آن ایجاد کند. این اختلال می‌تواند بر زندگی روزمره کودک، روابط او با دیگران و عملکرد تحصیلی‌اش تاثیر بگذارد. برخی از مشکلات رایجی که کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD با آن مواجه می‌شوند عبارتند از:
مشکلات تحصیلی
دشواری در تمرکز: کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD اغلب مشکل دارند که توجه خود را روی یک موضوع خاص متمرکز کنند و به راحتی حواسشان پرت می‌شود.
مشکل در تکمیل تکالیف: به دلیل مشکل در تمرکز و بی‌قراری، این کودکان ممکن است در اتمام تکالیف مدرسه با مشکل مواجه شوند.
مشکلات سازگاری با محیط مدرسه: برخی از قوانین و ساختارهای مدرسه ممکن است برای کودکان مبتلا به ADHD چالش‌برانگیز باشد.
مشکلات اجتماعی
دشواری در برقراری روابط: به دلیل رفتارهای تکانشی و مشکل در کنترل احساسات، کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در برقراری روابط صمیمانه با دیگران با مشکل مواجه شوند.
مشکلات در همکاری با دیگران: همکاری در گروه یا انجام کارهای گروهی برای این کودکان ممکن است دشوار باشد.
مشکلات در مدیریت خشم: کودکان مبتلا به ADHD ممکن است به دلیل تحریک‌پذیری بالا، مشکلاتی در کنترل خشم خود داشته باشند.
مشکلات رفتاری
تکانشگری: کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD ممکن است بدون فکر کردن به عواقب کار، اقدام به انجام کارهایی کنند.
بی‌قراری: این کودکان معمولاً بی‌قرار هستند و نمی‌توانند در یک جا بنشینند.
مشکل در پیروی از قوانین: این کودکان ممکن است مشکل در پیروی از قوانین و دستورالعمل‌ها داشته باشند.
مشکلات عاطفی
احساس ناامنی: به دلیل مشکلاتی که در مدرسه و روابط اجتماعی تجربه می‌کنند، کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD ممکن است احساس ناامنی کنند.
پایین بودن عزت نفس: شکست‌های مکرر در مدرسه و روابط اجتماعی می‌تواند باعث پایین آمدن عزت نفس در این کودکان شود.
علاوه بر این مشکلات، کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD ممکن است با مشکلات دیگری نیز مواجه شوند، از جمله:
مشکلات خواب
مشکلات تغذیه‌ای
مشکلات بهداشتی
راه‌های جلوگیری از ابتلا به اختلال بیش‌فعالی یا ADHD
متاسفانه، هیچ راه قطعی برای جلوگیری از ابتلا به اختلال بیش‌فعالی یا ADHD وجود ندارد. این یک اختلال عصبی است که عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. با این حال، برخی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی یاADHD را کاهش دهند یا مدیریت علائم آن را بهبود بخشند.
تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین می‌تواند به عملکرد بهتر مغز کمک کند.
فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم می‌تواند به کاهش علائم بیش‌فعالی و بهبود تمرکز کمک کند.
خواب کافی: خواب کافی برای رشد مغز بسیار مهم است و می‌تواند به بهبود علائم اختلال کمک کند. کاهش استرس: استرس می‌تواند علائم اختلال را تشدید کند. بنابراین، یادگیری روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند مفید باشد.
محیط آرام: ایجاد یک محیط آرام و سازماندهی شده در خانه و مدرسه می‌تواند به کودکانی که ADHD دارند کمک کند تا بهتر تمرکز کنند.
چگونه با یک کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی یا ADHD ارتباط برقرار کنیم؟
برقراری ارتباط موثر با کودک مبتلا به این اختلال نیازمند صبر، درک و روش‌های خاص است. در اینجا چند راهکار برای بهبود ارتباط با این کودکان ارائه شده است.
ایجاد ارتباط چشمی و توجه کامل
- توجه کامل: هنگام صحبت با کودک، تمام حواس خود را روی او متمرکز کنید. از انجام کارهای دیگر حین صحبت خودداری کنید.
- ارتباط چشمی: سعی کنید در حین صحبت با کودک، ارتباط چشمی برقرار کنید. این کار نشان می‌دهد که شما به حرف‌های او توجه می‌کنید.
استفاده از جملات کوتاه و ساده
- جملات کوتاه: از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید تا کودک بتواند بهتر مفاهیم را درک کند.
- اجتناب از جملات پیچیده: از استفاده از جملات پیچیده و طولانی خودداری کنید.
ایجاد یک محیط آرام
- فضای آرام: سعی کنید محیطی آرام و بدون حواس‌پرتی برای صحبت با کودک فراهم کنید.
- کاهش محرک‌ها: تعداد اشیاء موجود در محیط را کاهش دهید تا کودک کمتر حواسش پرت شود.
تشویق و تقویت مثبت
- تشویق رفتارهای مثبت: رفتارهای مثبت کودک را بلافاصله پس از انجام آن‌ها تشویق کنید.
- پرهیز از تنبیه: از تنبیه بدنی و روانی خودداری کنید. تنبیه می‌تواند باعث افزایش اضطراب و مقاومت کودک شود.
ایجاد یک برنامه روزانه منظم
- برنامه روزانه: داشتن یک برنامه روزانه منظم می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس امنیت و کنترل بیشتری داشته باشد.
- انعطاف‌پذیری: با این حال، به خاطر داشته باشید که برنامه روزانه باید انعطاف‌پذیر باشد تا کودک احساس خستگی و فشار نکند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: به کودک آموزش دهید که چگونه با دیگران تعامل کند و احساسات خود را به طور مناسب بیان کند.
- بازی‌های اجتماعی: بازی‌های اجتماعی می‌توانند به کودک کمک کنند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشد.
همکاری با معلم
- همکاری با معلم: با معلم کودک خود همکاری کنید تا یک برنامه آموزشی مناسب برای او طراحی شود.
- اطلاع‌رسانی به معلم: معلم را از نقاط قوت و ضعف کودک آگاه کنید تا بتواند به بهترین نحو به او کمک کند.
مراجعه به متخصص
- مشاوره: در صورت نیاز، از یک متخصص مانند روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید. این متخصصان می‌توانند به شما و کودکتان در مدیریت ADHD کمک کنند.
