خودآگاهی چیست و چرا اهمیت دارد؟  در حالی که خودآگاهی را می توان به عنوان داشتن احساس شخصیت توصیف کرد، اما برای درک احساسات نیز مهم است. به عنوان یکی از شایستگی های اصلی یادگیری عاطفی اجتماعی، همکاری برای یادگیری عاطفی آکادمیک و اجتماعی است.

خودآگاهی: «توانایی شناخت دقیق احساسات، افکار و ارزش های خود و نحوه تأثیر آنها بر رفتار. توانایی ارزیابی دقیق نقاط قوت و محدودیت‌های خود، با حس اعتماد به نفس، خوش‌بینی.

خودآگاهی چیست و چرا اهمیت دارد؟

وقتی خودآگاه باشیم، قادریم:

احساسات خود را بشناسید که اولین قدم برای کنترل احساسات ماست. در واقع، اگر در وهله اول قادر به تشخیص آن احساسات در خود نباشیم، چگونه می توانیم اضطراب، خشم یا غم خود را کنترل و مدیریت کنیم؟

محرک‌های خود را شناسایی کنیم ، که به ما کمک می‌کند دفعه بعد چگونه واکنش نشان دهیم و تصمیمات بهتری در مورد رفتار و احساساتمان بگیریم.

با دیگران همدلی کنیم و دیدگاه شخص دیگری را در نظر بگیریم، که به ما کمک می کند تا تعارضات را حل کنیم و روابط مثبتی ایجاد کنیم.

هنگامی که ما فاقد خودآگاهی هستیم، درک و بهبود واکنش‌هایمان دشوارتر می‌شود، در نتیجه مدیریت خود، آگاهی اجتماعی ، مهارت‌های روابط و تصمیم‌گیری مسئولانه را تضعیف می‌کنیم .

شناخت خودآگاهی

ایجاد این مهارت برای کودکان متفاوت به نظر می رسد، زیرا آنها هنوز در حال رشد هستند و یاد می گیرند که چگونه کلمات را با احساسات دشواری که ممکن است گاهی احساس کنند، بیان کنند.

بسیاری از کودکان، مانند کودکان پیش دبستانی، اغلب احساسات بزرگی را به صورت ناگهانی ابراز می کنند و زمانی برای درک دلیل ناراحتی یا عصبانیت خود ندارند.
اولین قدم به عنوان یک مربی یا والدین این است که اهمیت بیان یا ابراز احساسات خود را مشخص کنیم، خطر عدم به رسمیت شناختن احساسات این است که چرا چنین احساسی داشتیم. و یافتن راه  های کنترل و مدیریت را دشوارتر می کند.

مثال کودکی که راههای کنترل احساساتش را دارد و یا خودآگاه است:

یکی از همکلاسی های آرین  نمی خواست در چیدن پازل به او کمک کند و او شروع به اخم کرد و احساس کرد که دمای بدنش بالا رفته است.

او متوجه شد که در حال  عصبانی شدن است. به جای عصبانی شدن از همکلاسی، تصمیم گرفت از راهبردهای مقابله ای خود استفاده کند و چند نفس عمیق بکشد.
او از منظر همکلاسی خود به موقعیت فکر کرد و متوجه شد که او قبلاً با شخص دیگری بازی می کرد.
آرین با همکلاسی‌اش همدلی کرد و تصمیم گرفت کسی را پیدا کند که خودش بازی کند.

مثال کودکی که راههای کنترل احساساتش را ندارد و یا خودآگاه نیست:

وقتی یکی از همکلاسی های آرین نمی خواست به او در مورد پازل کمک کند، او شروع به اخم کرد و احساس کرد که دمای بدنش بالا رفته است.

پازلش را کنار زد، دستانش را روی هم گذاشت و سر همکلاسی‌اش فریاد زد که او بدجنس است. آرین به غرغر کردن و سرزنش همکلاسی خود برای خلق و خوی بدش ادامه داد.

مثال کودک خودآگاه:

نگار در انجام یک تکلیف با مشکل مواجه بود.
مادرش داشت شام را آماده می کرد و او نمی خواست حرف او را قطع کند تا کمک بخواهد.
او متوجه شد که ناامید بودن به او کمک نمی‌کند.
نگار به یاد آورد که یک تکلیف دیگر برای کلاسی داشت که در آن به خوبی انجام می داد و مطمئن بود که می تواند قبل از شام تمام کند.
بعد از شام، مادر نگار می‌توانست به او در انجام تکلیفش کمک کند.

 کودک بدون خودآگاهی:

نگار در انجام یک تکلیف با مشکل مواجه بود. مادرش در حال آماده کردن شام بود،
اما او با گفتن این که برای انجام وظیفه به کمک نیاز دارد صحبت او را قطع کرد و نمی‌توانست صبر کند.
وقتی مادر نگار به او گفت نمی تواند و خیلی سرش شلوغ است،
او بیشتر ناامید و ناراحت شد و تکالیفش را مچاله کرد و به اتاقش رفت.

پیامدهای مثبت خودآگاهی

خودآگاهی پیامدهای مثبت زیادی دارد. افزایش اعتماد به نفس، تقویت مهارت برقراری روابط مثبت و تصمیم گیری مسئولانه مهارت عاطفی اجتماعی و…

 رشد:

زمانی که خودآگاه باشیم می توانیم نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم.
این دانش به ما کمک می کند تا برای خودمان هدف گذاری کنیم. ما می دانیم که کجا باید برای رشد جا داشته باشیم و این چیز خوبی است!
نقاط قوت ما به ما کمک می کند تا نسبت به توانایی خود در بهبود نقاط ضعف خود اطمینان داشته باشیم.
اگر خودآگاه نبودیم ممکن بود در دام داشتن یک طرز فکر ثابت بیفتیم که در آن کمتر از فرصت ها برای رشد استفاده کنیم.
ما به عنوان والدین می‌توانیم این الگو را برای فرزندانمان بسازیم.
والدین می توانند این کار را با یادگیری یک مهارت جدید یا صحبت با فرزندشان در مورد چیزی که در مورد خودشان می دانند و مایل به بهبود آن هستند، انجام دهند.
یادگیری یک مهارت جدید یا غلبه بر نقطه ضعف ممکن است دشوار به نظر برسد، اما رشد و راحتی نمی توانند در کنار هم وجود داشته باشند.
خودآگاهی به ما یادآوری می‌کند که ما بیش از آنچه که می‌توانیم تصور کنیم توانایی داریم و این بدان معناست که ممکن است مجبور شویم از منطقه راحتی خود خارج شویم.

اعتماد به نفس:

وقتی از احساساتم خود بیشتر آگاه می شویم، همچنین مطمئن تر می شویم که می توانیم آنها را به روشی مثبت کنترل و مدیریت کنیم. دانش‌آموزان،
وقتی از دانش و مهارت‌هایی که یاد می‌گیرند خودآگاه بودند. مطمئن‌تر بودند که می‌توانند درس‌های مشابه یا چالش‌برانگیزتری را انجام دهند.

به عنوان مثال، پس از اینکه دانش‌آموزان مدتی را صرف تمرین شمارش و تشخیص اعداد کردند. برای انجام یک بازی ریاضی با استفاده از مهارت‌هایی که آموخته اند هیجان‌زده می شوند، زیرا به توانایی خود در به کار بردن این مهارت در موقعیت جدید اطمینان دارند.

خوش بینی:

اگرچه احساسات بزرگ می توانند طاقت فرسا باشند، اما توانایی تشخیص آنها گامی مثبت در جهت مدیریت آنها است.
ما می‌توانیم به بچه‌ها کمک کنیم که نسبت به پذیرش این چالش‌ها خوش‌بین باشند. چه درگیری باشد که آنها را عصبانی کند یا یک تکلیف درسی که ناامیدکننده بود.

هنگامی که خودآگاه باشیم، می توانیم افکار خود را نیز بشناسیم:

والدین می توانند با تبدیل افکار، موقعیت و شرایط  منفی به مثبت به فرزندان خود کمک کنند تا بهتر بفهمند چگونه افکار منفی را به افکار مثبت تبدیل کنند.

به عنوان مثال، یکی از والدین ممکن است به فرزند خود بگوید:

“من از اینکه باران می بارید احساس ناراحتی می کردم چون دوست داشتم به پارک برویم. اما من خوشحال هستم که می توانیم با همدیگه پازل جدید را بسازم.”

تمرین خودآگاهی

فعالیت‌های زیادی وجود دارد که والدین می‌توانند با فرزندشان انجام دهند. یا فرزندشان می‌توانند به طور مستقل انجام دهند تا خودآگاهی را تمرین کنند.
اغلب ممکن است فقط چند دقیقه در ابتدای روز، در طول روز یا پایان روز طول بکشد.