تفسیر نقاشی کودکان در روانشناسی

در نقاشی کودکان باید عناصری را تفسیر کنید که بیشتر از بقیه تکرار می شوند و بنیادی هستند.

به علاوه، فراموش نکنید که در زمان تفسیر نقاشی کودکان باید از دستور دادن و نظر دادن در مورد نقاشی او خودداری کنید. به او نگویید که چطور نقاشی کند یا صورت که آبی نیست و درخت‌ها صورتی نیستند. استفاده از رنگ‌های غیرواقعی یا موضوعات جدید و عجیب در نقاشی کودکان، نشانه خلاقیت هستند. پس اجازه دهید خلاقیت کودک شکوفا شود.

رنگ‌ها در تفسیر نقاشی کودکان 

• آبی: آرامش، صلح، اعتماد به نفس، صداقت، وفاداری، معنویت. آبی همچنین می‌تواند نشان دهنده غم و اندوه نیز باشد، به خصوص اگر به تنهایی و به مقدار زیاد استفاده شود.
• قرمز: انرژی، هیجان، خشم، پرخاشگری، عشق، گرما، قدرت. قرمز همچنین می‌تواند نشان دهنده خطر یا هشدار نیز باشد.
• زرد: شادی، خوش‌بینی، خلاقیت، هوش، کنجکاوی، بازیگوشی. زرد همچنین می‌تواند نشان دهنده ترس یا اضطراب نیز باشد.
• سبز: رشد، طبیعت، تعادل، هماهنگی، امید، زندگی. سبز همچنین می‌تواند نشان دهنده حسادت یا ناپختگی نیز باشد.
• مشکی: ترس، اندوه، احساسات منفی، قدرت، مرموز بودن، مرگ. مشکی همچنین می‌تواند نشان دهنده بلوغ و جدیت نیز باشد.
• صورتی: عشق، محبت، زنانگی، لطافت، مهربانی، امید. صورتی همچنین می‌تواند نشان دهنده ضعف یا وابستگی نیز باشد.
• بنفش: تخیل، معنویت، حساسیت، اشرافیت، تجمل. بنفش همچنین می‌تواند نشان دهنده انزوا یا خودشیفتگی نیز باشد.
• نارنجی: انرژی، شادی، خلاقیت، ماجراجویی، گرما. نارنجی همچنین می‌تواند نشان دهنده بی‌قراری یا پرخاشگری نیز باشد.
• قهوه‌ای: ثبات، امنیت، پایداری، واقع‌بینی، زمین، خانواده. قهوه‌ای همچنین می‌تواند نشان دهنده افسردگی یا محدودیت نیز باشد.
• سفید: پاکی، معصومیت، امید، صلح، کمال. سفید همچنین می‌تواند نشان دهنده انزوا یا بی‌حسی نیز باشد.

اشکال در تفسیر نقاشی کودکان

دایره: تمامیت، امنیت، ارتباط، اتحاد، چرخه زندگی.

مربع: ساختار، نظم، پایداری، منطق، واقع‌بینی.

مثلث: انرژی، حرکت، تغییر، قدرت، جاه‌طلبی.

خطوط در تفسیر نقاشی کودکان

خطوط صاف

ثبات، کنترل، جدیت، منطق.

خطوط شکسته

تنش، اضطراب، عدم اطمینان، بی‌ثباتی.

خطوط منحنی

انعطاف‌پذیری، سازگاری، احساسات، خلاقیت.

نحوه قرارگیری عناصر در نقاشی کودکان

نحوه قرارگیری عناصر در نقاشی کودکان، به اندازه خود عناصر مهم است و می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد نحوه تفکر، احساسات و ارتباط کودک با دنیای اطرافش ارائه دهد. در واقع، محل قرارگیری اشکال، خطوط و رنگ‌ها در صفحه نقاشی، نوعی زبان بصری است که کودک از آن برای بیان ناگفته‌های خود استفاده می‌کند.

در اینجا به بررسی برخی از این موارد می‌پردازیم:

بالای صفحه

• نشان دهنده: آرزوها، امیدها، تخیلات، ایده‌آل‌ها، جاه‌طلبی، تمایل به پرواز و آزادی.
• تفسیر: کودکی که بیشتر عناصر نقاشی خود را در بالای صفحه قرار می‌دهد، ممکن است دارای رویاهای بزرگ و بلندپروازانه باشد. همچنین می‌تواند نشان دهنده خوش‌بینی، امیدواری و تمایل به پیشرفت باشد. در برخی موارد، می‌تواند نشان دهنده فرار از واقعیت و پناه بردن به دنیای خیالات نیز باشد.

پایین صفحه

• نشان دهنده: احساس ناامنی، ترس، افسردگی، وابستگی به زمین، نیاز به امنیت و ثبات، عدم اعتماد به نفس.
• تفسیر: کودکی که بیشتر عناصر نقاشی خود را در پایین صفحه قرار می‌دهد، ممکن است احساس ناامنی، ترس یا افسردگی داشته باشد. همچنین می‌تواند نشان دهنده عدم اعتماد به نفس و نیاز به حمایت و توجه بیشتر باشد. در برخی موارد، می‌تواند نشان دهنده دلبستگی زیاد به خانواده و محیط آشنا نیز باشد.

وسط صفحه

• نشان دهنده: تمرکز، توجه، خودآگاهی، تعادل، احساس امنیت و ثبات، تمایل به ارتباط با دیگران.
• تفسیر: کودکی که بیشتر عناصر نقاشی خود را در وسط صفحه قرار می‌دهد، معمولا دارای تمرکز و توجه بالایی است. همچنین می‌تواند نشان دهنده خودآگاهی، تعادل عاطفی و احساس امنیت باشد. این کودکان معمولا تمایل دارند با دیگران ارتباط برقرار کنند و در محیط اطراف خود احساس راحتی می‌کنند.

گوشه‌های صفحه

• نشان دهنده: احساس انزوا، گوشه‌گیری، عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌های گروهی، ترس از دیده شدن.
• تفسیر: کودکی که بیشتر عناصر نقاشی خود را در گوشه‌های صفحه قرار می‌دهد، ممکن است احساس انزوا و گوشه‌گیری داشته باشد. همچنین می‌تواند نشان دهنده ترس از دیده شدن و عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌های گروهی باشد. این کودکان معمولا نیاز به تشویق و حمایت بیشتری برای حضور در اجتماع دارند.

اندازه اشکال

• اشکال بزرگ: اهمیت زیاد آن عنصر برای کودک، احساس قدرت و اعتماد به نفس، تمایل به دیده شدن.
• اشکال کوچک: کم‌اهمیتی یا نادیده گرفته شدن آن عنصر، احساس ضعف و ناتوانی، عدم اعتماد به نفس.

 فاصله بین عناصر

• فاصله زیاد: احساس دوری و انزوا، عدم تمایل به ارتباط با دیگران.
• فاصله کم: احساس نزدیکی و صمیمیت، تمایل به ارتباط با دیگران.

 هر شکل در نقاشی کودکان نشانه چیست؟

تفسیر اشکال در نقاشی کودکان، ابزاری قدرتمند برای روانشناسان و والدین است تا از طریق آن بتوانند به دنیای درونی کودکان راه یابند و احساسات، افکار و تجربیات آن‌ها را بهتر درک کنند. هر شکل در نقاشی کودک، می‌تواند نمادی از جنبه‌ای خاص از زندگی او باشد و اطلاعات مهمی را در اختیار ما قرار دهد.

در اینجا به تفسیر برخی از اشکال رایج در نقاشی کودکان می‌پردازیم:

انسان

• نشان دهنده: خود، دیگران، روابط اجتماعی، احساسات، نحوه تعامل کودک با دنیای اطراف.
• تفسیر: نحوه ترسیم انسان توسط کودک، می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد تصویر او از خود و دیگران ارائه دهد. برای مثال، کودکی که آدمک را بزرگ و با جزئیات زیاد می‌کشد، ممکن است احساس اعتماد به نفس و خودارزشمندی بالایی داشته باشد. در مقابل، کودکی که آدمک را کوچک و بدون جزئیات می‌کشد، ممکن است احساس ناامنی و کمبود اعتماد به نفس داشته باشد.

خانه

• نشان دهنده: خانواده، امنیت، احساس تعلق، محیط زندگی، روابط خانوادگی.
• تفسیر: خانه‌ای که کودک می‌کشد، نمادی از خانواده و احساس او نسبت به آن است. خانه‌ای بزرگ و زیبا با در و پنجره‌های باز، می‌تواند نشان دهنده صمیمیت و امنیت در خانواده باشد. در مقابل، خانه‌ای کوچک و بدون در و پنجره، می‌تواند نشان دهنده مشکلات و تنش‌ها در خانواده باشد.

درخت

• نشان دهنده: رشد، قدرت، ارتباط با طبیعت، خانواده، احساسات.
• تفسیر: درخت در تفسیر نقاشی کودکان، نمادی از رشد و قدرت است. درخت بزرگ و پر شاخ و برگ، می‌تواند نشان دهنده رشد جسمی و عاطفی سالم کودک باشد. در مقابل، درخت کوچک و خشک، می‌تواند نشان دهنده مشکلات و موانع در رشد کودک باشد.

خورشید

• نشان دهنده: شادی، گرما، انرژی، پدر، امید.
• تفسیر: خورشید در تفسیر نقاشی کودکان، نمادی از شادی، گرما و انرژی است. خورشید درخشان و بزرگ، می‌تواند نشان دهنده احساس امنیت و خوشبختی کودک باشد. در مقابل، خورشید گرفته و کوچک، می‌تواند نشان دهنده احساس ناامنی و ناراحتی کودک باشد.

ماه

• نشان دهنده: احساسات، تخیل، مادر، ناخودآگاه.
• تفسیر: ماه در تفسیر نقاشی کودکان، نمادی از احساسات، تخیل و ناخودآگاه است. ماه کامل و درخشان، می‌تواند نشان دهنده احساسات مثبت و آرامش کودک باشد. در مقابل، ماه پنهان و تاریک، می‌تواند نشان دهنده احساسات منفی و اضطراب کودک باشد.

حیوانات

• نشان دهنده: ویژگی‌های شخصیتی، احساسات، روابط، غریزه.
• تفسیر: حیوانی که کودک می‌کشد، می‌تواند در تفسیر نقاشی کودکان، نمادی از ویژگی‌های شخصیتی، احساسات و روابط او باشد. برای مثال، کودکی که سگ می‌کشد، ممکن است به دنبال دوستی و وفاداری باشد. کودکی که گربه می‌کشد، ممکن است مستقل و کنجکاو باشد.

گل‌ها

• نشان دهنده: زیبایی، شادی، رشد، امید، لطافت.
• تفسیر: گل‌ها در تفسیر نقاشی کودکان، نمادی از زیبایی، شادی و امید هستند. گل‌های رنگارنگ و شاداب، می‌توانند نشان دهنده احساسات مثبت و خوش‌بینی کودک باشند.

نماد شخصیت‌های مختلف در تفسیر نقاشی کودکان

کودک تکانشی

شکل های بزرگ، فقدان گردن، عدم تقارن در اعضا

کودک نگران و مضطرب

ابر، باران، پرنده های در حال پرواز، آدم های بدون چشم

کودک خجالتی

آدم های کوتاه، بدون بینی و دهان، دست های چسبیده به بدن

کودک خشمگین

دست ها و دندان های بزرگ، دست های بلند، چشم های لوچ، رنگ قرمز، اشکال خشونت آمیز

کودک ناامن

هیولاها، سرهای کوچک، بدون دست، اشکال کج و کوله

چه زمانی باید نقاشی کودکان را بررسی کنید؟

بررسی و تفسیر نقاشی کودکان می‌تواند به والدین و متخصصان در درک بهتر دنیای درونی آنها کمک کند. با این حال، سوالی که مطرح می‌شود این است که چه زمانی باید نقاشی کودکان را بررسی کنیم و به دنبال تفسیر آنها باشیم؟ در پاسخ به این سوال می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

تغییرات ناگهانی در نقاشی‌ها

اگر کودک شما به طور ناگهانی در نحوه نقاشی کشیدن، رنگ‌های مورد استفاده یا موضوعاتی که ترسیم می‌کند تغییراتی نشان دهد، می‌تواند نشانه‌ای از وجود مسائل عاطفی یا روانی باشد. برای مثال، اگر کودکی که همیشه نقاشی‌های شاد و رنگی می‌کشیده، به طور ناگهانی شروع به کشیدن نقاشی‌های تیره و غمگین کند، بهتر است این موضوع را جدی بگیرید.

نقاشی‌های تکراری و وسواسی

اگر کودک شما به طور مداوم و وسواس‌گونه یک موضوع خاص را در نقاشی‌های خود تکرار می‌کند، می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مسئله حل نشده در ذهن او باشد. برای مثال، اگر کودکی به طور مکرر تصویر یک هیولا یا یک صحنه خشونت‌آمیز را می‌کشد، ممکن است در معرض استرس یا ترس قرار داشته باشد.

نقاشی‌های نامناسب با سن کودک

اگر نقاشی‌های کودک شما با سن او همخوانی ندارد و مضامین پیچیده یا نامناسب را در خود دارد، می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی‌تر باشد. برای مثال، اگر یک کودک پنج ساله تصاویری از خشونت جنسی یا مرگ را در نقاشی‌های خود می‌کشد، حتما باید با یک متخصص مشورت کنید.

مشکلات رفتاری یا عاطفی

اگر کودک شما علاوه بر نقاشی‌هایش، مشکلات رفتاری یا عاطفی دیگری نیز نشان می‌دهد، مانند پرخاشگری، افسردگی، اضطراب یا مشکلات خواب، بررسی نقاشی‌های او می‌تواند به تشخیص و درمان این مشکلات کمک کند.

کنجکاوی والدین

اگر هیچ یک از موارد بالا در مورد کودک شما صدق نمی‌کند، باز هم می‌توانید گاهی اوقات نقاشی‌های او را بررسی کنید و از او در مورد نقاشی‌هایش سوال کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند تا با دنیای درونی او بیشتر آشنا شوید و ارتباط عمیق‌تری با او برقرار کنید.

در نهایت، به یاد داشته باشید که هدف از تفسیر نقاشی کودکان، درک بهتر دنیای درونی آن‌ها و کمک به آن‌ها برای رشد و شکوفایی است. با رعایت نکات بالا و مراجعه به متخصصان، می‌توانید از این ابزار قدرتمند به بهترین شکل ممکن استفاده کنید. همچنین تفسیر نفاشی کودکان باید توسط روانشناسان متخصص و با تجربه انجام شود. باید با توجه به سن، جنس، و شرایط زندگی کودک انجام شود. و هیچ نقاشی به تنهایی نمی‌تواند به طور قطعی نشان دهنده وجود مشکل در کودک باشد. و همچنین می‌توان تفسیر نقاشی کودکان در روانشناسی را به عنوان بخشی از یک ارزیابی جامع در نظر گرفته شود.