اختلال حرکتی در کودکان
اختلال حرکتی در کودکان به شرایطی گفته می‌شود که بر توانایی آن‌ها در حرکت دادن بدنشان به طور معمول تأثیر می‌گذارد. این اختلال حرکتی در کودکان می‌توانند ناشی از مشکلات در مغز، اعصاب، عضلات یا استخوان‌ها باشند. اختلال حرکتی در کودکان می‌توانند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کنند، از حرکات جزئی و ناخواسته گرفته تا ناتوانی کامل در حرکت.
علل اختلال حرکتی در کودکان
همانطور که قبلاً اشاره شد، علل اختلال حرکتی در کودکان بسیار متنوع هستند و می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند. در اینجا به طور مفصل‌تر به این علل می‌پردازیم:
عوامل ژنتیکی و مادرزادی
اختلالات ژنتیکی: بسیاری از اختلال حرکتی در کودکان ارثی هستند و ناشی از جهش در ژن‌های خاص می‌باشند. مثال‌هایی از این اختلالات عبارتند از:
دیستونی ارثی: انواع مختلفی از دیستونی وجود دارد که به صورت ژنتیکی منتقل می‌شوند.
آتاکسی‌های ارثی: مانند آتاکسی فردریش یا آتاکسی نخاعی-مخچه‌ای.
بیماری ویلسون: یک اختلال متابولیک ارثی که منجر به تجمع مس در بدن و آسیب به مغز و کبد می‌شود و می‌تواند علائم حرکتی ایجاد کند.
نوروپاتی‌های ارثی حرکتی-حسی: مانند بیماری شارکو-ماری-توث که بر اعصاب محیطی تأثیر می‌گذارد و باعث ضعف و تحلیل عضلات می‌شود.
ناهنجاری‌های مادرزادی مغز: در طول تکامل جنینی، ممکن است ساختار مغز به درستی شکل نگیرد و منجر به اختلالات حرکتی شود. فلج مغزی اغلب ناشی از چنین ناهنجاری‌هایی است.
آسیب‌های مغزی (آسیب اکتسابی)
آسیب قبل از تولد (Prenatal Injury):
- عفونت‌های داخل رحمی: برخی عفونت‌ها در دوران بارداری می‌توانند به مغز جنین آسیب برسانند.
- کمبود اکسیژن (هیپوکسی): کمبود اکسیژن رسانی به مغز جنین می‌تواند منجر به آسیب دائمی شود.
- سکته مغزی جنینی: لخته شدن خون در عروق مغز جنین می‌تواند باعث آسیب مغزی شود.
یکی دیگر از آسیب‌ها: آسیب حین تولد (Perinatal Injury):
- آسفیکسی تولد: کمبود اکسیژن در هنگام تولد.
- زایمان زودرس: نوزادان نارس بیشتر در معرض آسیب مغزی هستند.
- ضربه به سر در هنگام تولد
آسیب پس از تولد (Postnatal Injury):
- ضربه به سر (Traumatic Brain Injury – TBI): سقوط، تصادفات رانندگی یا سایر ضربه‌ها می‌توانند باعث آسیب مغزی و اختلالات حرکتی شوند.
- عفونت‌های مغزی: مننژیت و آنسفالیت می‌توانند به مغز آسیب برسانند.
- سکته مغزی: لخته شدن خون یا خونریزی در مغز پس از تولد.
- تومورهای مغزی: رشد تومور در مغز می‌تواند بر عملکرد حرکتی تأثیر بگذارد.
- کمبود اکسیژن (هیپوکسی) ناشی از بیماری‌های مختلف.
عفونت‌ها
برخی عفونت‌ها می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سیستم عصبی تأثیر بگذارند و منجر به اختلالات حرکتی شوند. مثال‌هایی از این عفونت‌ها عبارتند از:
- مننژیت و آنسفالیت ویروسی یا باکتریایی
- فلج اطفال (پولیومیلیت)
- عفونت‌های مادرزادی مانند سیتومگالوویروس (CMV) یا توکسوپلاسموز
بیماری‌های متابولیک
برخی اختلالات متابولیک ارثی می‌توانند منجر به تجمع مواد سمی در بدن شوند که به سیستم عصبی آسیب می‌رساند و علائم حرکتی ایجاد می‌کند. مثال‌هایی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری ویلسون (همانطور که قبلاً ذکر شد)
- بیماری‌های ذخیره لیزوزومی (مانند بیماری تای-ساکس)
- اسیدوری‌های آلی
عوامل محیطی و سموم
قرار گرفتن در معرض برخی سموم در دوران بارداری یا کودکی می‌تواند بر رشد سیستم عصبی تأثیر بگذارد و منجر به اختلالات حرکتی شود. مثال‌هایی از این عوامل عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری
- مسمومیت با سرب یا سایر فلزات سنگین
علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)
در بسیاری از موارد، علت دقیق اختلال حرکتی در کودکان مشخص نمی‌شود. به این موارد اختلالات حرکتی ایدیوپاتیک گفته می‌شود.
مهم است که توجه داشته باشید که:
یک اختلال حرکتی در کودکان ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف باشد.
شدت و نوع اختلال حرکتی بسته به علت زمینه‌ای و میزان آسیب به سیستم عصبی می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
تشخیص دقیق علت اختلال حرکتی در کودکان برای ارائه درمان مناسب و پیش‌بینی سیر بیماری بسیار مهم است.
انواع اختلالات حرکتی در کودکان
اختلالات حرکتی در کودکان می‌توانند به چندین دسته تقسیم شوند. این اختلالات معمولاً بر توانایی‌های حرکتی تأثیر می‌گذارند. در زیر به چند نوع اختلال حرکتی اشاره شده است:
1. اختلالات حرکتی نابهنجار
این نوع اختلال حرکتی در کودکان، شامل حرکات غیرعادی و ناهماهنگ می‌شوند که ممکن است شامل تیک‌ها یا حرکات غیرمطلوب دیگر باشد.
2. اختلالات هماهنگی حركتی
این اختلال حرکتی در کودکان، به مشکلات در هماهنگی حرکات اشاره دارند. کودکان ممکن است در انجام فعالیت‌های بدنی مثل دویدن، پرش یا نوشتن مشکل داشته باشند.
3. اختلالات حرکتی ناشی از اختلالات عصبی
بعضی از اختلالات حرکتی می‌توانند ناشی از آسیب‌های مغزی یا اختلالات عصبی مانند فلج مغزی باشند. این اختلالات می‌توانند بر روی تعادل و قدرت عضلات تأثیر بگذارند.
4. اختلالات حرکتی ناشی از اختلالات یادگیری
این دسته از اختلال حرکتی در کودکان شامل مشکلاتی است که به یادگیری و پردازش حرکتی وابسته‌اند، مانند اختلال در یادگیری حرکتی (Dysgraphia).
5. اختلالات حرکتی توسعه‌ای
این اختلالات به مشکلاتی اشاره دارند که در طول روند طبیعی رشد کودک بروز می‌کنند. به عنوان مثال، اختلالات توسعه‌ای حرکتی که ممکن است بر توانایی‌های حرکتی در سنین مختلف تأثیر بگذارد.
6. اختلالات حرکتی پایدار
این اختلالات شامل مشکلات مداوم و پایدار در حرکات و فعالیت‌های روزمره می‌شوند. معمولاً این نوع مشکلات به دلیل شرایط ژنتیکی یا محیطی ایجاد می‌شود.
